Kesik Boyun
KESİK BOYUN İSPİNOZ (AMADINA FASCIATA) Kesik boyun veya Kurdeleli ispinoz (Amadina fasciata) tıknaz yapılı,dayanıklı,kahverengi tonlarında yer yer benekli bir tüy yapısına sahip bir mumgagadır. Görünüş olarak mannikinler ailesine benzetilse de yavrularının gaga işaretleri,tüy yapılarından,diğer davranış ve ötüşlerinden dolayı melba ispinozlarına yakın sayılmaktadırlar. Boylarının 11-12 cm olarak ölçülen uzunluğu cinsiyete göre farklılık gösterir. Dişiler ve erkekler kaba görünümde birbirine benzese cinsiyet ayrımı oldukça kolaydır,erkeklerin boynunun altında adını aldıkları kırmızı şerit ve karın altlarında daha koyu kahverengi lekeleri vardır. Bacaklar ve gagalar ikisinde de açık pembe rengindedir. Genç kuşlar görünüm olarak dişilere benzerler erkeklerde kırmızı halka hafif hafif belirgindir,fakat kahverengilikleri daha donuktur. Bu kuşlar oldukça sosyal kuşlardır ve çiftlerin arasında bağlar oldukça kuvvetlidir,dişiler çok nadir yalnız dolaşırlar. Üreme:Kur yapma davranışı olarak erkek bir para yuva malzemesini gagasına alır ve dişinin karşısına geçerek tüylerini kabartıp vücuduna heybetli bir görüntü verir. Hoplayıp,zıplayarak,eğilip dikilerek şarkısını söyler ve dişi kuluçkalamaya istekliyse kuyruğunu titreterek karşılık verir.
Yuvalar yağmurlu mevsimin sonuna denk gelen kurak mevsimde ot,çalı ve çalılardan ağaç kovuklarına ve evlerdeki deliklere yapılır. Yuvalar yapı olarak yuvarlak şekildedir ve çoğu kolonilerde girişlerinde kısa bir tünel vardır. 4-5 adet yumurta bırakılır ve her iki cinste kuluçkaya sırayla yatarlar. Kuluçka 12-13 gün sürer, ve yavrular 21-23 gün içinde tüylenirler. Anne baba tüylendikten 21 gün sonra daha yavruları beslemeye devam ederler. Bu kuşların esaret altında üreme başarıları ile ilgili fikirler değişkenlik göstermektedir,bazı çiftler üreme zamanında en ufak bir rahatsızlıkta strese girip yavruları ve yuvayı terk ederken diğerleri ise yuva gözetlemeye karşı oldukça toleranslı olabilirler. Yeni bir çifte üretim için mümkün olduğunda mahremiyet ve sakin bir ortam sağlanmalıdır. Yuva olarak kutu yada sepet kullanılır,önemli olan bir çok türde yuva malzemesinin verilmesidir. Saman , çimen sapları,yırtılmış peçete
kağıt ve yuvanın en üstünü kaplamak için yumuşak tüyler veriniz. Bazı ebeveynler yavrularını beslerken un kurtları,örümcekler gibi canlı yeme ihtiyaç duyarken bazıları yumurta maması,ıslatılmış yem gibi besinlerle yetinmiştir, Ancak canlı yem mutlaka bulundurulmalıdır.
Bu kuşlar sık sık ithal edilirler ve fiyatları da ucuzdur. İngiltere de ki ilk başarılı üretim tarihi 1980 lere dayanır,fakat Avrupa da Velliot tarafında 1970 lerde üretilmiştir. Fakat çok sayılarda üretim ve koşullara kolay ayak uydurmasına rağmen bu kuşlar maalesef ki avikültürde daha renkli hem cinsleri kadar popüler olmayı başaramamışlardır. Dişiler erkeklerden daha nazik yapıdadırlar fakat iklime alışınca dayanıklı ve 10 seneden ve daha fazla sürelerde uzun ömürlü olurlar.
.25ºC civarındaki dereceler ortama yeni giren kuşlar için idealdir fakat ısının 15 C altına düşürülmemesi tavsiye edilir,özellikle üreme zamanında dişiler düşük ısıdan dolayı yumurta tıkanması olabilirler. Daha yüksek derecelerde bu problemin önüne geçilebilir. Bu kuşların Afrika’nın Kenya,Namibya gibi değişik ülkelerinde farklı benzer türleri vardır.
1500 metrenin üstündeki bölgelerde,akasya savanlarında,kuru çalılık yarı çöl gibi bölgelerde,tarımsal alanlarda ve yerleşim yerlerinin yakınlarında bulunurlar hatta evlerin saçaklarına yuva yaparlar. Üreme sezonunda biri kuluçkada yatarken diğer eşler tek görünebilir,zemine konup dolaşırlar,yerlerde eşelenip dolanırlar,tohumlar ve termit gibi böcekler yiyecek olarak aranır.
Kesik boyunların serçelerin sesine benzer çağrı amacıyla çıkardıkları sesler yanında vızıldamaya benzer seslerde çıkarırlar. Yuvaya çağrı sesi kapı gıcırtısına benzer,ama yuva içindeki çiftin boyunlarını gerip gagalaşırken beraber çıkardıkları tek notaya benzer sesleri de vardır. Beraber koloni halinde uçarken ve yuvaya bir yabancı yaklaştığında gürültülü çığlık şeklinde öterler. . Savunma ve kavga anında ise hırlama ile karışık bir vızıltıları vardır. Uçarken iii-iiii-iii şeklinde bir ses çıkarırlar. Erkeğin şarkısı yumuşak bir şekilde bülbüle benzer cıvıltı şeklinde güzel bir şarkısı vardır dişinin ise kısa şeklide çıkardığı sesler vardır. Erkek öterken boynunu gerer ve dişiye tüylerini kabartıp gösterir.
Kesik boyun bir çifti ferah bir kafes içinde barındırabilirsiniz,idealdirler yada ufak bir kuşhanede bir gruba yer verebilirsiniz. Bu kuşlar diğer daha narin yapılı ispinozlarla özellikle küçük mum gagalarla barındırılamaz ve onları kötü şeklide hırpalarlar. Üreme mevsimlerinde etrafta gezinen ufak yapılı kuşlara acımasızca zarar verirler. Hatta kendilerinde daha iri yapılı kuşlara bile karşı koymaktan çekinmezler.
İlave notlar: Dişiler yumurta tıkanması rahatsızlığına çok yatkındırlar,diyetlerinden kalsiyum eksik edilmemelidir,Afrika iklimine alışkın olduğu için su tüketimi diğer benzer kuşların biraz altında gözlemlenmiştir. Eğer imkanınız varsa zemininde toprak olan bir kuşhane sağlayınız bu kuşlar zemini eşeleyip böcek arayacaklardır,aynı şeklide bu huylarından dolayı yem kabındaki yemleri sıçratıp ziyan edebilirler,derin bir kap vermek bunu önleyebilir. Kırmızı başlı ispinozlar beraber barındırılırsa melezler oluşabilir. Ayrıca sarı boyunlu mutasyonu formu da üretilmiştir.
